Trong những năm gần đây, tôm hùm Việt Nam đã trở thành một mặt hàng xuất khẩu chủ lực, đặc biệt là sang thị trường Trung Quốc. Nhu cầu tiêu thụ tôm hùm tại quốc gia tỷ dân này ngày càng tăng mạnh, tạo ra cơ hội lớn cho ngành thủy sản Việt Nam. Đáng chú ý, chỉ trong tháng 1 năm 2025, kim ngạch xuất khẩu tôm hùm sang Trung Quốc đạt 70 triệu USD (gần 1.800 tỷ đồng), tăng gấp 9 lần so với cùng kỳ năm trước.
Sự gia tăng đột biến này không chỉ giúp nâng cao giá trị xuất khẩu mà còn góp phần khẳng định vị thế của tôm hùm Việt Nam trên thị trường quốc tế. Tuy nhiên, cùng với cơ hội là những thách thức mà ngành tôm hùm cần giải quyết để đảm bảo phát triển bền vững.
Tình hình xuất khẩu tôm hùm Việt Nam sang Trung Quốc
Theo số liệu từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), Trung Quốc hiện là thị trường nhập khẩu tôm hùm lớn nhất của Việt Nam. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu tôm hùm sang Trung Quốc đạt 843 triệu USD, chiếm hơn 40% tổng giá trị xuất khẩu thủy sản của Việt Nam.
Sự tăng trưởng ấn tượng này cho thấy tôm hùm Việt Nam đang có sức hút lớn tại Trung Quốc, nhờ vào các yếu tố:
- Chất lượng tôm hùm cao: Tôm hùm Việt Nam được nuôi trồng trong môi trường tự nhiên, có chất lượng thịt ngọt, chắc và giàu dinh dưỡng.
- Giá cả cạnh tranh: So với tôm hùm nhập khẩu từ Canada, Úc hay Mỹ, tôm hùm Việt Nam có giá thành rẻ hơn nhưng vẫn đảm bảo chất lượng.
- Nhu cầu tiêu thụ mạnh tại Trung Quốc: Sau đại dịch COVID-19, nền kinh tế Trung Quốc phục hồi, dẫn đến nhu cầu tiêu thụ các mặt hàng hải sản cao cấp, trong đó có tôm hùm, tăng đáng kể.
Nguyên nhân khiến Trung Quốc tăng cường nhập khẩu tôm hùm Việt Nam
Sự phục hồi kinh tế và xu hướng tiêu thụ thực phẩm cao cấp
Trung Quốc là một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất thế giới, với tầng lớp trung lưu ngày càng tăng. Người tiêu dùng Trung Quốc có xu hướng lựa chọn các sản phẩm thủy sản cao cấp như tôm hùm cho các bữa ăn sang trọng, tiệc tùng và lễ hội.
Thiếu hụt nguồn cung nội địa
Do điều kiện thời tiết và nguồn cung trong nước giảm, Trung Quốc buộc phải tìm kiếm các nguồn nhập khẩu tôm hùm từ các nước khác, trong đó Việt Nam là lựa chọn hàng đầu.
Chính sách thương mại thuận lợi
Hiện tại, Việt Nam và Trung Quốc đã thiết lập nhiều cơ chế hợp tác thương mại, giúp quá trình xuất khẩu tôm hùm diễn ra thuận lợi hơn. Điều này tạo điều kiện cho các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thị trường Trung Quốc dễ dàng hơn.
Thách thức đối với ngành tôm hùm Việt Nam
Mặc dù có tiềm năng xuất khẩu lớn, ngành tôm hùm Việt Nam vẫn phải đối mặt với một số thách thức quan trọng:
Phụ thuộc quá lớn vào thị trường Trung Quốc
Hiện nay, 98-99% tôm hùm xuất khẩu của Việt Nam được tiêu thụ tại Trung Quốc, điều này tạo ra sự phụ thuộc quá mức vào một thị trường duy nhất. Nếu Trung Quốc thay đổi chính sách nhập khẩu hoặc nhu cầu giảm, ngành tôm hùm Việt Nam sẽ chịu ảnh hưởng nghiêm trọng.
Giải pháp:
- Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ, châu Âu để giảm thiểu rủi ro.
- Xây dựng thương hiệu tôm hùm Việt Nam trên thị trường quốc tế, thay vì chỉ tập trung vào Trung Quốc.
Yêu cầu cao về truy xuất nguồn gốc và chất lượng sản phẩm
Người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến truy xuất nguồn gốc và chất lượng sản phẩm. Nếu không đáp ứng được các tiêu chuẩn về kiểm dịch và an toàn thực phẩm, tôm hùm Việt Nam có thể gặp khó khăn trong quá trình xuất khẩu.
Giải pháp:
- Áp dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc, đảm bảo tính minh bạch trong chuỗi cung ứng.
- Đầu tư vào các chứng nhận chất lượng quốc tế như HACCP, GlobalGAP để nâng cao uy tín sản phẩm.
Biến đổi khí hậu và dịch bệnh
Thời tiết bất lợi, ô nhiễm môi trường và dịch bệnh có thể ảnh hưởng đến sản lượng và chất lượng tôm hùm.
Giải pháp:
- Ứng dụng công nghệ nuôi trồng tiên tiến, bảo vệ môi trường và đảm bảo sức khỏe tôm hùm.
- Phát triển mô hình nuôi trồng bền vững, giảm thiểu tác động tiêu cực từ môi trường.
Chiến lược phát triển bền vững cho ngành tôm hùm Việt Nam
Để đảm bảo sự phát triển lâu dài và bền vững, ngành tôm hùm Việt Nam cần thực hiện các chiến lược sau:
Nâng cao chất lượng sản phẩm
Việc cải thiện chất lượng tôm hùm là yếu tố cốt lõi giúp tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Doanh nghiệp và người nuôi cần tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, nâng cao chất lượng chế biến và bảo quản tôm hùm.
Phát triển sản phẩm chế biến sẵn
Ngoài tôm hùm tươi sống, Việt Nam nên phát triển các sản phẩm tôm hùm chế biến sẵn như tôm hùm hấp đông lạnh, tôm hùm sốt bơ tỏi, tôm hùm đóng hộp… để đáp ứng nhu cầu thị trường rộng lớn hơn.
Đẩy mạnh xúc tiến thương mại
- Tham gia các hội chợ thủy sản quốc tế để quảng bá thương hiệu tôm hùm Việt Nam.
- Hợp tác với các sàn thương mại điện tử, đưa tôm hùm lên các nền tảng như Alibaba, Amazon để tiếp cận khách hàng toàn cầu.
Ứng dụng công nghệ trong nuôi trồng
Áp dụng công nghệ 4.0, AI, Big Data vào quản lý và giám sát quá trình nuôi trồng, giúp tăng năng suất, giảm rủi ro dịch bệnh và nâng cao chất lượng sản phẩm.
Xuất khẩu tôm hùm Việt Nam sang Trung Quốc đang có sự tăng trưởng mạnh mẽ, mang lại lợi ích lớn cho ngành thủy sản. Tuy nhiên, để đảm bảo sự phát triển bền vững, ngành tôm hùm cần đa dạng hóa thị trường, nâng cao chất lượng sản phẩm và áp dụng công nghệ hiện đại vào nuôi trồng.
Với chiến lược đúng đắn, tôm hùm Việt Nam không chỉ giữ vững vị thế tại Trung Quốc mà còn có cơ hội chinh phục các thị trường tiềm năng khác như Nhật Bản, Mỹ và châu Âu. Nếu khai thác tốt cơ hội này, ngành tôm hùm sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ và góp phần nâng cao giá trị xuất khẩu thủy sản Việt Nam trên bản đồ thế giới.
Xem thêm bài viết: Thu thuế bán hàng online: Cơ hội và thách thức trong kinh doanh trực tuyến tại Việt Nam
